Mối quan hệ độc hại là một thuật ngữ gần đây mới được nhiều người nhắc tới. Nó không phải là những người bạn xấu hãm hại, không phải là những kẻ lừa gạt hay khiến mình tệ đi. Nó chính là những người gần gũi nhất, những thứ thân thuộc nhất, những mối quan hệ ràng buộc, đeo bám và kéo mình chìm xuống mà mình khó có thể nhận ra trong suốt một thời gian dài.
Mình đã từng có nhiều mối quan hệ độc hại như thế, ngay cả trong gia đình, tình cảm, bạn bè và công việc.
LÀM SAO ĐỂ NHẬN RA MỐI QUAN HỆ ĐỘC HẠI?
1. Với lớp vỏ bọc “muốn tốt cho bạn” ở bên giúp đỡ, nhưng thật sự ra là kiểm soát, kìm kẹp. Không muốn bạn làm những việc tốt lên, tích cực hơn.
Trước hết, cần phân biệt rõ “tích cực hơn” là thế nào: đó có thể là cải thiện tri thức, đọc nhiều sách, đi du lịch, du học để mở mang kiến thức, tập luyện để tăng cường sức khoẻ, kết bạn và giao lưu mở rộng các mối quan hệ lành mạnh.
Nếu ai đó ngăn cản hoặc kiểm soát bạn, không muốn bạn thực hiện những hành động tích cực thì đó chính là người gây ra sự “độc hại” cho bạn.
Rất dễ dàng để nhìn thấy việc cha mẹ “muốn tốt cho con” bằng cách bắt buộc con phải nghe theo, làm chính xác theo những lời mình dạy. Điều này không có gì là sai, vì một đứa trẻ có thể chưa đủ lớn và hiểu biết để sống ở cuộc đời. Nhưng cha, mẹ giữ con ở nhà không muốn nó tập luyện thể thao, bắt nó phải học thứ mà họ cho là tốt; tuyệt đối không được chơi với ai, thì đó cũng là một sự kiểm soát độc hại.
Với người yêu hoặc chồng. Rất nhiều bạn nữ, người vợ từng tâm sự rằng: người yêu/ chồng họ cấm họ đi tập yoga, tập đàn, ở nhà được rồi, anh nuôi. Rồi chu cấp cho bạn tiền bạc, điều khiển cuộc đời của bạn.
(Lưu ý là lối sống lành mạnh khác với việc sống yolo, buông thả, không biết ngày mai, đầy hoang dại và tuỳ hứng)
2. Đánh vào sự tự ti của bạn, luôn làm cho bạn cảm thấy bản thân kém cỏi, sợ hãi để không dám rời bỏ họ.
“Mày cứ thử ra đời xem ai yêu thương, chăm sóc mày như tao? “
“Mày chẳng làm nổi cái gì đâu, chỉ có tao cưu mang mày”
“Ai đối xử với mày cũng tệ hết không ai tốt với mày như tao”
Những ý nghĩ ấy bản chất là muốn trói buộc bạn, khiến bạn sợ hãi mà ở bên người ta, không rời đi, ko tin rằng mình có thể dc yêu thương bởi người khác, nên dù người yêu có đối xử tệ bạn không dám bỏ, không tin là mình một đời chồng rồi ai thèm cưới, nên chồng có đánh đập ko dám bỏ, không tin là mình có năng lực tốt nên dù công ty bạc đãi, sếp và đồng nghiệp đối xử tệ vẫn ko dám nghỉ.
Những mối quan hệ độc hại luôn tiêm nhiễm vào đầu bạn những rủi ro, ngoài kia đáng sợ hơn bên cạnh họ, làm bạn mất đức tin vào điều tốt lành. Chỉ dám ở bên cạnh và bạn thầm nghĩ “ừ thôi nó có xấu một chút, nhưng nó vẫn bên cạnh mình, không bao giờ rời bỏ mình”.
3. Là người bạn đã rất tin tưởng, là gắn bó với bạn rất lâu hoặc rất thân thiết. Và họ là người không có sự lành mạnh đối với chính bản thân mình (Damage girl/ toxic boy)
Bạn cho rằng người đã sinh ra mình thì ko bao giờ hại mình; người yêu mình thương mình lắm mà ko thể độc hại với mình được, bạn bè chơi thân mười mấy năm tại sao lại ko muốn tốt cho mình?
Vì họ ở bên mình quá lâu, để tâm hồn này quá tin tưởng họ, nên những ý nghĩ của họ mới ảnh hưởng lên bạn.
Thật ra họ không cố ý, họ vô thực đầu độc bạn bởi vì học cũng là người độc hại mà thôi. Não bạn rất thông minh, nếu họ hãm hại, phản bội ra mặt thì bạn sẽ từ chối khước từ nó. Nhưng bản chất có thể là bởi: người đó cũng tự ti, cũng lo sợ, cũng bị tổn thương tinh thần, ko muốn bạn rời khỏi người ta, không muốn bạn tốt lên, sáng hơn để đi một nơi khác, nên họ trói buộc bạn.
4. Đánh vào tình thương, lòng trắc ẩn của bạn. Tình nghĩa của bạn dành cho họ, cho mối quan hệ này.
Cao cấp hơn cả lời miệt thị, chê bai; họ dùng sự đau khổ của mình để dằn vặt bạn, nếu bạn rời bỏ họ thì là người vô tâm, vô tình, bất trung, bất nghĩa.
Họ khiến bạn ảo tưởng rằng chỉ có bạn biết điều đó, đồng cảm và thương họ, ở bên họ. Họ cởi lòng và chia sẻ những tổn thương, góc khuất của mình. Và làm bạn tin là bạn thật đặc biệt, bạn có sứ mệnh thay đổi họ.
VD: một người chồng say rượu đánh đập bạn, bạn thấy thương vì nghĩ anh ta do cáu giận đồng nghiệp, do anh ta khổ sở và đau đớn với tuổi thơ đáng thương…. bạn vẫn chấp nhận đôi khi để ảnh xúc phạm và đánh đập. Vì ngoài lúc say anh ta vẫn tử tế. Bạn chấp nhận anh ta ngoại tình, vì ngoài việc phản bội bạn, thì anh ta tốt với gia đình, có trách nhiệm, yêu con… bạn đổ lỗi cho bản thân vì đã ko làm anh ta đủ hạnh phúc…
CÁCH TỪ BỎ MỐI QUAN HỆ ĐỘC HẠI
Bạn bị đánh, nhưng bạn không yêu bản thân đủ để thấy rằng anh ta đánh bạn là sai. Bạn lạm dụng và tự làm tổn thương bản thân nhiều hơn cả anh ta lạm dụng và đánh bạn.
Bạn không yêu bản thân đủ để thấy mình xứng đáng với điều tốt hơn. Bạn thấy chồng bạn ngoài nghiện cờ bạc, rượu chè thì vẫn là người có trách nhiệm với xã hội, ngoài việc ngoại tình thì vẫn thương yêu con cái, ngoài việc thi thoảng say thì đánh bạn thì anh ta vẫn có lúc đối tốt với bạn bằng cách cho bạn đi chơi, đi ăn bên ngoài, mua đồ đẹp cho bạn… Hãy yêu chính mình, hơn cả ai đó yêu bạn.
Bạn không tin ở bản thân đủ để thấy bạn giỏi, bạn xứng đáng với một công việc tốt hơn. Bạn thấy sếp bạn ngoài việc chửi bới, miệt thị bạn lúc nóng tính thì công việc này cũng được, cũng ổn, lương cũng tạm, công ty lại có tiếng. Bạn bị lời miệt thị nhiều tới mức tin là mình kém cỏi không xin được chỗ nào tốt hơn hiện tại. Hãy tự tin là chính mình và không ngừng trau dồi kiến thức để có công việc tốt hơn mà không sợ hãi nghỉ việc.
Bạn không thương bản thân đủ để thấy bạn xứng đáng với một người bạn tử tế hơn. Bạn tự nhủ đứa bạn đang chơi cùng tuy có lúc nói xấu bạn sau lưng, có lúc không đối đãi tốt với bạn, thì nó vẫn ở bên mình bao năm; khi mình buồn chán vẫn rủ được nó đi chơi, đi xem phim cùng. Hãy làm bạn với chính mình.
